Editör: Dr. Öğr. Üyesi Gülcan İNALCIK
|
16.06.2023 Rusya Enerji Bakanlığı Rus petrol ürünleri için yeni pazarlar belirledi. Batılı ülkelerin Rus petrol ürünlerinin tedarikine kısıtlamalar getirmesinin ardından ülke ihracatını Türkiye, Afrika ve Asya-Pasifik Bölgesi’ne yönlendirdi. Enerji Bakanı Nikolay Şulginov’un 16 Haziran’da Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumu çerçevesinde İzvestiya’ya verdiği röportajda bu yönde bir açıklama yapıldı: Açıklamada “Avrupa ve Amerika dışında Rusya’dan gelen kaliteli petrol ürünlerini reddeden çok az insan var, bu yüzden hepsini Afrika, Türkiye ve Asya-Pasifik ülkelerine de yönlendirmek zorunda kaldık.” denildi. |
|
16.06.2023 Duma, Putin ve Erdoğan’ın görüşmesini tüm dünyanın izleyeceğini açıkladı. Duma Güvenlik ve Yolsuzlukla Mücadele Komitesi üyesi Bijsultan Hamzaev, 16 Haziran’da Regnum haber ajansına yaptığı açıklamada, Türkiye ile işbirliğinin şu anda Rusya’nın stratejik ilgi alanına girdiğini dile getirdi. Hamzaev, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Türk mevkidaşı Recep Tayyip Erdoğan’ın daveti üzerine Türkiye’yi ziyaret etmeyi planladığına dair Rusya Devlet Başkanlığı Yardımcısı Yuriy Uşakov tarafından yapılan açıklamayı yorumladı. Hamzaev, Rusya Devlet Başkanı’nın görüşmelerinin (sadece Erdoğan ile değil) her zaman tamamen profesyonel, somut ve özlü nitelikte olduğunu, Putin ve Erdoğan arasında yapılacak görüşmenin dünyanın dikkatini çekeceğine inandığını belirtti. Hamzaev’e göre, Doğu’daki ülkeler şu anda bekle ve gör taktiğini benimsiyor. Rusya’nın nasıl dayanabileceğini ve güçlenebileceğini görmek için izliyorlar. Hamzaev, Amerikalıların daha önce egemen görünen devletleri sadece çıkarlarına değil, “isteklerine” boyun eğmeye zorladığı mevcut koşullarda, Rusya ile işbirliğine yönelik tarafsız veya olumlu bir yönelime sahip ülkelerin Moskova için artan bir ilgi olduğunu vurguladı. Hamzaev’e göre bu durum özellikle Türkiye için geçerli; Ankara’nın dış ve iç politikalarındaki tüm esnekliğe rağmen Türkiye, Rusya için Çin’in olduğu kadar stratejik bir müttefik: “Çünkü Avrupalıların uzun vadede kendilerini koruma içgüdüsü adeta Amerikan hipnozu altında. Erdoğan’ın ulusunun lideri olarak konumu dikkate değer. Bugün herkes bu kadar belirgin bir duruşa sahip olamaz. Böyle bir cesaret alışılmışın dışında görünüyor.” Hamzaev ayrıca Rusya ve Türkiye arasındaki ilişkilerin “özel askeri operasyonun” başlangıcından bu yana güçlendiğini de sözlerine ekledi: “Türkiye, Rusya için önemli bir ulaşım koridoru ve merkezi olmaya devam etti, yaptırım histerisine katılmadı. Türkiye, Amerikalıların emriyle Avrupalılar tarafından körüklenen saldırgan Rusofobik gündemi körüklemedi. Bu aşamada ilişkiler sürekli olarak iyi durumda ve mevcut koşullarda bu çok değerli.” |
|
16.06.2023 Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov 16 Haziran’da St. Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumu’nda yaptığı açıklamada, tahıl anlaşmasının işe yaramadığını ve bu nedenle uzatılmasının bir anlamı olmadığını söyledi. Forum’da Rusya’nın tahıl anlaşmasını bir kez daha uzatmayı kabul edip etmeyeceği sorulduğunda Lavrov, “İşe yaramayan bir şeyi nasıl uzatabilirsiniz ki?” sözleriyle cevap verdi. Lavrov, Rusya’nın çıkarları ile ilgili olan anlaşma noktalarının uygulanmadığını, Rus gübresi ve gıdasıyla ilgili pakette bir ilerleme kaydedilmediğini, tahıla en çok ihtiyaç duyan en yoksul ülkelerin Ukrayna’dan sevk edilen miktarın yüzde üçünden daha azını aldığını dile getirdi. Geçen yıl Temmuz ayında imzalanan tahıl anlaşması (Karadeniz Tahıl Girişimi) 17 Mayıs’ta bir kez daha uzatıldı. Rusya, Ukrayna, BM ve Türkiye arasındaki anlaşmalar, çatışmalara rağmen Ukrayna’dan güvenli bir şekilde tahıl ve gübre ihracatına olanak sağlıyor. Rusya Başkanlık Sözcüsü Dmitry Peskov da tahıl anlaşması için olumlu bir ihtimal olmadığını, Rusya’nın tüm yükümlülüklerini yerine getirmesine rağmen Moskova’nın koşullarının şu ana kadar karşılanmadığını dile getirmişti. |
|
17.06.2023 Peskov, diğer ülkelerin Ukrayna’daki ihtilafın çözümüne yönelik girişimlerini değerlendirdi. Peskov: Rusya diğer ülkelerin Ukrayna sorununun çözümüne yardımcı olma çabalarını takdir ediyor. Kremlin sözcüsü Dmitriy Peskov 17 Haziran Cumartesi günü İzvestiya muhabiri Anton Zolotnitsky ile yaptığı özel röportajda Rusya’nın, diğer ülkelerin Ukrayna sorununun çözümüne katkıda bulunma girişimlerini takdirle karşıladığını ve tüm barış girişimlerini değerlendirmeye hazır olduklarını dile getirdi: “Biz tüm inisiyatifleri değerlendirmeye hazırız ve Başkan Putin de bunu defalarca söyledi; herhangi bir ülke ya da ülke grubunun Ukrayna çevresindeki çatışmanın çözümüne kendi payına düşen katkıyı sağlama girişimlerini takdirle karşılıyoruz.” Peskov tüm önerilerin dikkate değer olduğunu, bunların hayata geçirilip geçirilemeyeceğinin ise ayrı bir soru olduğunu vurguladı. Peskov’a göre, Rus tarafının pozisyonu uluslararası hukuk ve BM Şartı hükümlerine saygı duymaktır. Cumartesi günü erken saatlerde Putin, Afrika delegasyonu ile yaptığı görüşmede Rusya’nın barışı savunan tüm ülkelerle diyaloğa açık olduğunu, Afrikalı liderlerin durumu çözmeye yönelik yaklaşımlarını memnuniyetle karşıladığını dile getirmişti. Afrikalı liderlerin Ukrayna’daki çatışmayı çözmeye yönelik barış girişiminin ana noktaları arasında gıda güvenliği de yer alıyor. Bundan önce Çin, Brezilya ve Endonezya barış planlarını değerlendirilmek üzere Moskova ve Kiev’e sunmuştu. Rusya ve Ukrayna arasındaki yüz yüze görüşmelerin son turu 29 Mart 2022 tarihinde Türkiye’de gerçekleşti. |
|
17.06.2023 Putin, Afrikalı liderlere Ukrayna ile imzalanan taslak anlaşmayı gösterdi. Putin, Kiev’in İstanbul Anlaşması’nı paraf ettiğini ancak daha sonra “tarihin çöplüğüne” attığını vurguladı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Cumartesi günü Afrikalı liderler ve misyon temsilcileriyle yaptığı toplantıda, Mart 2022’de İstanbul’da hazırlanan Ukrayna ile imzalanan taslak anlaşmayı gösterdi. Putin, barış için devreye giren Afrikalı liderlerle görüşmesinde konuyla ilgili olarak şunları söyledi: “Bildiğiniz üzere, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yardımıyla, hem bahsettiğiniz güven arttırıcı önlemler hem de anlaşma metninin kendisi üzerinde çalışmak üzere Rusya ve Ukrayna arasında Türkiye’de bir dizi görüşme yapıldığına dikkatinizi çekmek isterim. Ukrayna tarafıyla bu anlaşmanın gizli kalması konusunda mutabık değildik ancak bu anlaşmayı hiçbir zaman sunmadık ve üzerinde yorum yapmadık. Bu anlaşmanın taslağı Kiev’den gelen müzakere ekibinin başkanı tarafından paraflandı. İmzasını oraya attı. İşte anlaşma burada.” Putin tarafından gösterilen belgenin başlığında bunun 15 Nisan 2022 tarihi itibariyle bir taslak olduğu belirtilmektedir. 1. Maddenin 1. Fıkrasında “Ukrayna, Ukrayna Anayasasında ilan edilecek ve yer alacak olan daimi tarafsızlığını korumayı taahhüt eder” ifadesi yer almaktadır. Bir sonraki paragraf, garantör devletlerin Ukrayna’nın statüsünü kalıcı olarak tarafsız bir devlet olarak tanıdığı, saygı göstermesini ve garanti etmesini ve ayrıca bu statüye uluslararası düzeyde riayet edilmesini sağlamayı taahhüt etmesini öngörmektedir. Buna karşılık Ukrayna da “daimi tarafsızlığın uluslararası hukuki statüsüne aykırı olacak faaliyetlerde bulunmamayı taahhüt etmektedir.” |
|
18.06.2023 Finlandiya, Åland Adaları’ndaki Rus konsolosluğunun statüsünü yeniden gözden geçirebilir. Finlandiya Cumhurbaşkanı: Helsinki, Åland Adaları’ndaki Rus konsolosluğunun statüsünü yeniden gözden geçirebilir. Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö: “Bu (Rus) konsolosluğun bu anlaşma yapıları içindeki yasal statüsünün açıklığa kavuşturulmasını istedim. Eğer bazılarının iddia ettiği gibi bunun Paris Barış Anlaşması (1947) ile bir ilgisi varsa, o zaman işin içinde epeyce taraf var ve anlaşma iki taraflı değil... Bunu çözmek iyi olur.” dedi. Niinistö aynı zamanda Rus konsolosluğunun faaliyetlerinin izlenmesi ve “rolünde başarısız olması” halinde kararın yeniden gözden geçirilmesi çağrısında bulundu. |
|
18.06.2023 Herson bölgesindeki Kahovka Hidroelektrik Santrali’nde meydana gelen kaza ve göçükte ölenlerin sayısı 35’e yükseldi. Rusya’nın Herson bölgesindeki idaresinin başkanı Andrey Alekseyenko Telegram üzerinden yaptığı açıklamada, Kahovka Hidroelektrik Santrali’nin yıkılması sonucu Herson bölgesinde ölenlerin sayısının 35’e yükseldiğini söyledi. Alekseyenko, uzmanların bugün kapı kapı dolaşarak selden etkilenen üç bölgede de selin sonuçlarını ortadan kaldırmak için çalıştıklarını, veterinerler ve kamu hizmet ekiplerinin hâlihazırda yaklaşık bin telef olmuş hayvan cesedi topladığını ve imha ettiğini açıkladı. Ayrıca mezarlıkların, sokakların ve çeşitli tesislerin Savunma Bakanlığı ve Acil Durumlar Bakanlığı’nın ekipmanlarının yardımıyla dezenfekte edildiğini belirtti. 19.06.2023 Bilgi Notu: Karadeniz Tahıl Girişimi ya da tahıl anlaşması 22 Temmuz 2022 tarihinde İstanbul’da imzalandı. BM, Rusya, Türkiye ve Ukrayna’nın katılımıyla iki belge imzalandı. Bunlardan ilki, Ukrayna’nın üç limanından (Çornomorsk, Odessa ve Yujnıy) tahıl ihracatı için bir koridor oluşturulmasıydı. İkincisi ise Rus gıda maddeleri ve gübre ihracatı üzerindeki kısıtlamaların kaldırılmasıydı. Anlaşma, Kasım 2022’de 120 gün süreyle uzatıldı. Bu süre 18 Mart’ta doldu, ardından anlaşma 18 Mayıs’a kadar 60 gün daha uzatıldı. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 17 Mayıs’ta yaptığı açıklamada tarafların anlaşmayı 17 Temmuz’a kadar iki ay daha uzattığını söyledi. 16 Haziran’da Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, BM’nin anlaşmanın Rusya’ya ait kısmını uygulamaması halinde Moskova’nın anlaşmayı Temmuz ayında uzatmayacağını söyledi: “Ne yazık ki, 22 Temmuz 2022’de imzalanan İstanbul paket anlaşmaları şu ana kadar sadece Ukrayna’nın gıda ihracatı açısından uygulandı. Anlaşmanın Rus amonyağına ilişkin kısmı uygulanmadı.” |
|
19.06.2023 Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, BM’nin Kahovka Hidroelektrik Santrali yakınlarındaki bölgeyi denetleme isteğini yorumladı. Peskov: “Buradaki nüansları tam olarak bilmiyorum ama burada pek çok soru var: Nasıl geçilir? Temas hattı nerede? Güvenliğin sağlanması. Biliyorsunuz sürekli bombardıman var, sürekli provokasyonlar var, sivil yerleşim yerleri bombalanıyor, insanlar vuruluyor, halk öldürülüyor. Burada işler çok zor. Onlar için güvenlik sağlamak çok zor ve daha pek çok nüans var.” Daha önce BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisi ve Dünya Göç Örgütü, Rusya’nın Kahovka Hidroelektrik Santrali’nin yıkılmasının ardından halka yardım sağlamak için Dinyeper’in sol kıyısındaki bölgeye erişimlerine izin vermediğini dile getirmişti. |
|
21.06.2023 Rusya, Türkiye ve İran Astana toplantısının ardından bir bildiri yayımladı. Rusya, Türkiye ve İran, Ankara ve Şam arasında normalleşme süreci konusunda anlaştı. Üç ülke tarafından yapılan ortak açıklamada, Rusya, Türkiye ve İran’ın Ankara ve Şam arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesine yönelik bir yol haritası hazırlanması için aktif çabalarını sürdürecekleri belirtildi. Taraflar, Rusya, İran, Türkiye ve Suriye dışişleri bakan yardımcılarının 20 Haziran 2023 tarihinde Astana’da gerçekleştirdikleri ve dört ülkenin savunma ve özel hizmetler bakanlıklarının çalışmalarıyla eşgüdüm halinde Türkiye ile Suriye arasındaki ilişkilerin yeniden tesis edilmesine yönelik bir yol haritasının hazırlanmasının ele alındığı istişarelerin yapıcı niteliğine dikkat çektiler. Astana formatındaki müzakerelerin 20. turunun sonuçlarına ilişkin yapılan açıklamada “Dışişleri Bakanlarının 10 Mayıs 2023’te ve Savunma Bakanlarının 25 Nisan 2023’te Moskova’da gerçekleştirdikleri dörtlü toplantılarda varılan anlaşmalar uyarınca bu alandaki aktif çabaların sürdürülmesinin önemini vurguladı.” denildi. Taraflar ayrıca terörle mücadele etmek, BM’nin de katılımıyla Suriyelilerin güvenli, gönüllü ve onurlu bir şekilde geri dönüşleri için uygun koşulları yaratmak, siyasi süreci yoğunlaştırmak ve Suriye genelinde insani yardımların engelsiz bir şekilde akışını sağlamak amacıyla bu süreci iyi niyet ve iyi komşuluk temelinde ilerletmenin önemini kabul etmişlerdir. |
|
22.06.2023 Lavrentyev: Rusya, Suriye ve Türkiye’ye ilişkilerin normalleşmesi için taslak bir yol haritası verdi. Rusya Devlet Başkanı’nın Suriye özel temsilcisi Aleksandr Lavrentyev RİA Novosti’ye yaptığı açıklamada Moskova’nın Ankara ve Şam’a iki taraf arasındaki ilişkilerin normalleşmesi için bir “yol haritası” taslağı sunduğunu söyledi: Lavrentyev: “Rus tarafı, dört ülkenin dışişleri bakanlarının bir araya geldiği toplantının ardından, daha ileri bir anlaşma için doğrudan bir taslak hazırlama görevini üstlendi. Böyle bir taslak var, ilgili taraflara teslim edildi. Türkiye’ye, Şam’a verildi, İran tarafında da var.” Lavrentyev, taslağın yeniden düzenlenebileceğini de sözlerine ekledi. |
|
23.06.2023 Macaristan Tarım Bakanlığı Ukrayna’ya yönelik tahıl anlaşmasını genişletmek için bir girişim başlattı. Macaristan, Ukrayna’ya yönelik tahıl anlaşmasını genişletmek için bir girişim başlattı ve bu amaçla kullanılan deniz taşımacılığı rotalarının sayısını arttırmayı önerdi. Konuyla ilgili açıklama 22 Haziran Perşembe günü Macaristan Tarım Bakanı Istvan Nagy tarafından yapıldı. Polonya Tarım Bakanı Robert Telus ile Varşova’da yapılan görüşmelerin ardından Polonya hükümeti de Macaristan’ın girişimini destekleme kararı aldı. Bu nedenle Nagy, Telus’tan “üç Karadeniz limanından mevcut rotalara ek olarak tahıl ihracatı için yeni deniz rotaları açmak üzere Türkiye ile müzakere etme yetkisi” istedi. |
Bu sayfa Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü tarafından en son 25.06.2023 23:08:45 tarihinde güncellenmiştir.
