Editör: Dr. Öğr. Üyesi Gülcan İNALCIK
25.07.2023 Kremlin, Putin ve Erdoğan’ın tahıl anlaşmasını telefonda görüşebileceğini kabul etti. Uşakov: Putin ve Erdoğan sık sık telefonda konuşuyor, tahıl anlaşmasını da görüşebilirler. Uluslararası ilişkilerden sorumlu yardımcısı Yuriy Uşakov Rusya ve Türkiye Devlet Başkanları Vladimir Putin ve Tayyip Erdoğan’ın sık sık telefonla görüştüklerini ve bu görüşmeler sırasında, Rus liderin Türkiye’ye olası bir ziyareti sırasında olduğu gibi, tahıl anlaşmasına da değinebileceklerini söyledi. Uşakov gazetecilere verdiği demeçte, “(Putin'in Türkiye’yi ziyaret etme ihtimali var) ve ziyaret sırasında ya da telefonla yapılacak temaslar sırasında -sık sık telefonla iletişim kuruyorlar- tahıl anlaşmasıyla ilgili konulara değinilecek olması bana gayet doğal geliyor” dedi. Bilgi Notu: Tahıl anlaşmasının süresi 18 Temmuz’da dolmuş, Rusya anlaşmanın uzatılmasına itiraz ettiğini Türkiye, Ukrayna ve BM’ye bildirmişti. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin daha önce yaptığı açıklamada BM’nin çabalarına rağmen Rusya’ya karşı anlaşma şartlarının yerine getirilmediğini çünkü Batılı ülkelerin verdikleri sözleri tutmayacaklarını belirtmişti. Putin, Batı’nın Ukrayna tahılının çoğunu kendi ülkelerine ihraç ettiğini, anlaşmanın ana hedefi olan Afrika ülkeleri de dâhil olmak üzere ihtiyaç sahibi ülkelere tahıl tedarikinin ise hiçbir zaman gerçekleştirilmediğine dikkat çekmişti. |
26.07.2023 Tahıl anlaşmasının iptal edilmesinin ardından NATO Karadeniz’de keşiflerini artıracak. NATO-Ukrayna Konseyi’nin ardından yapılan açıklamada, Karadeniz tahıl girişiminin sona ermesinin ardından NATO’nun, İHA’lar da dâhil olmak üzere Karadeniz bölgesinde keşif faaliyetlerini arttırdığı belirtildi. Belgede “NATO ve üyeleri, deniz devriye uçakları ve insansız hava araçları da dâhil olmak üzere Karadeniz bölgesinde gözetleme ve keşif faaliyetlerini arttırıyor” denildi. İttifak, NATO’nun bölgedeki varlığının Bulgaristan ve Romanya’daki iki yeni çok uluslu savaş grubu da dâhil olmak üzere geçen yılın başlarında arttırıldığını hatırlattı. |
27.07.2023 BM Genel Sekreteri Guterres: Tahıl anlaşması konusunda Türkiye, Ukrayna ve Rusya ile temaslara devam edeceğiz. BM Genel Sekreteri António Guterres, Birleşmiş Milletler’in Karadeniz girişiminin yeniden başlatılması konusunda Rusya, Türkiye ve Ukrayna ile temas halinde olduğunu söyledi. RİA Novosti’nin aktardığına göre, “Karadeniz girişimini yeniden tesis etmek için tüm taraflarla - Türkiye, Ukrayna, Rusya ve küresel pazarlar açısından ilgili diğer ülkelerle - temaslarımızı sürdüreceğiz” dedi. Gazetecilerin Rusya’nın katılımı olmadan tahıl anlaşmasının uzatılmasının mümkün olup olmadığını sorması üzerine Guterres, Moskova’nın Karadeniz girişimi için önemini vurgulayarak “pragmatik kalma” çağrısında bulundu. BM Genel Sekreteri sözlerini şöyle tamamladı: “Ukrayna ve Rus gıda ve gübrelerinin küresel pazarlara erişimini sağlamak için elimizden gelen her şeyi yapıyoruz.” Rusya 17 Temmuz’da Türkiye, Ukrayna ve BM'ye, Ukrayna limanlarından tahıl ihracatını içeren tahıl anlaşmasının uzatılmasına itiraz ettiğini bildirdi. Karadeniz girişiminin şartları Rus tarafı açısından yerine getirilmediği için Moskova Karadeniz'deki deniz insani koridorunu kapattı. Rusya Savunma Bakanlığı, 20 Temmuz gece yarısından itibaren Ukrayna limanlarına girecek tüm gemilerin potansiyel askeri kargo taşıyıcısı olarak değerlendirileceğini açıkladı. Sputnik Radyosu ise Rusya’nın BM Güvenlik Konseyi'nin tahıl anlaşmasıyla ilgili toplantısında konuşmayı reddettiğini bildirdi. |
28.07.2023 Putin Ukrayna’daki duruma ilişkin: Sorunlar müzakerelerle çözülmeli. Putin: Sorunlar müzakerelerle çözülmeli, ancak Ukrayna ve NATO bunu reddediyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna’daki durumu ve NATO’nun genişlemesini değerlendirirken, tüm sorunların müzakere masasında çözülmesi gerektiğini ancak Batı’nın Moskova ile diyalog kurmayı reddettiğini söyledi. Rusya-Afrika zirvesinde konuşan Devlet Başkanı, “Bu konuyu zaten konuştuk, Ukrayna'daki çatışmayla ilgili durumu da görüşebileceğiz, ancak tüm çelişkilerin müzakereler yoluyla çözülmesi gerektiği konusunda sizinle kesinlikle hemfikiriz, ancak sorun şu ki bizimle müzakere etmeyi reddediyorlar” dedi. Rus lider, çatışmanın ABD ve NATO ortakları tarafından Rusya’nın güvenliğini tehdit etme girişimine dayandığını söyledi: “Bir kez daha tekrar ediyorum, Rusya da dâhil olmak üzere herkes için eşit güvenlik konularında müzakere etmeyi reddediyorlar. Evet, Ukrayna’nın kendisi, daha doğrusu Ukrayna’nın mevcut rejimi müzakere etmeyi reddediyor, bunu resmi olarak açıkladılar. Ukrayna Devlet Başkanı bu konuyla ilgili olarak müzakereleri yasaklayan bir kararname kabul etti.” |
28.07.2023 Bir kaynak, Rusya, Türkiye, Suriye ve İran’ın bir araya gelme olasılığını görüştüğünü söyledi. Dışişleri bakanlığından bir kaynak RİA Novosti’ye yaptığı açıklamada, Rusya, Suriye, Türkiye ve İran dışişleri bakanlarının yeni bir toplantı yapması konusunun görüşüldüğünü ancak bunun için programlarının çakışması gerektiğini söyledi. Kaynak, “Bu konu görüşülüyor. Ancak bir sonuca ulaşabilmek için tüm bakanların programlarının çakışması gerekiyor. Bu bir süreç, devam ediyor” açıklamasında bulundu. Dört ülkenin dışişleri bakanları ilk toplantılarını 10 Mayıs’ta Moskova’da gerçekleştirmişti. Toplantının ardından bakanlar, Türkiye ile Suriye arasındaki ilişkilerin normalleşmesi için bir yol haritası taslağı hazırlanması talimatı vermişti. Rusya Devlet Başkanlığı Suriye Özel Temsilcisi Aleksandr Lavrentiev daha önce RİA Novosti’ye yaptığı açıklamada Moskova’nın Ankara ve Şam’a iki taraf arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesine yönelik yol haritası taslağını verdiğini ve tarafların bazı değişiklikler yapabileceğini belirtmişti. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da daha önce yol haritasının öncelikli konularını açıklamıştı. Bunlar arasında Suriye hükümetinin ülke topraklarının tamamında kontrolü yeniden sağlaması, Suriye-Türkiye sınırının güvenliğinin sağlanması, sınır ötesi saldırı olasılığının ortadan kaldırılması, teröristlerin sızması gibi konular yer alıyor. |
29.07.2023 Medya: Putin tahıl anlaşması konusunda Erdoğan ile görüşmeyi reddetti Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türk mevkidaşı Recep Tayyip Erdoğan ile tahıl anlaşmasının yeniden başlatılması olasılığı üzerine bir görüşme yapmadı. Bu haber Wall Street Journal tarafından 28 Temmuz’da diplomatik kaynaklara dayandırılarak verildi. Türkiye Cumhurbaşkanı’nın Putin ile yapmak istediği telefon görüşmesi henüz gerçekleşmedi. Kaynaklar, Ankara temsilcilerinin aynı zamanda başka kanallar aracılığıyla böyle bir diyalog yürütmeye çalıştığını söyledi. Türkiye’nin Moskova Büyükelçiliği’nde görev yapmış eski bir üst düzey diplomat olan Gülru Gezer’in de belirttiği gibi Putin, Erdoğan’a eskisi kadar güvenmiyor. Rusya’nın ve özellikle Kremlin’in artık Türk liderin “düşünce tarzını sorguladığına” inanıyor. Gezer, Putin’in başka bir ülkenin liderinden gelen telefonları kabul etmemesini olağandışı olarak nitelendirdi. Regnum haber ajansının bildirdiğine göre, 21 Temmuz’da Erdoğan, Putin ile tahıl anlaşmasının yeniden başlatılması olasılığı üzerine görüşmeler yapmak istediğini söyledi. Türk lider böyle bir görüşmeyi yakın gelecekte yapmak istediğini belirtti. Daha sonra Rus liderin basın sekreteri Dmitry Peskov, Putin’in Türkiye Cumhurbaşkanı ile temas kurmayı planlamadığını söyledi. |
29.07.2023 Mısır Cumhurbaşkanı tahıl anlaşması için uzlaşma çağrısında bulundu. Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah El Sisi tahıl anlaşması konusunda uzlaşma ve gıda sorunlarına hızlı bir çözüm bulunması çağrısında bulundu. Bu açıklamayı 28 Temmuz’da yaptı. Rusya-Afrika zirvesinin ilk gününde Rusya lideri Vladimir Putin, ülkesinin Ukrayna’ya tahıl anlaşmasının bir parçası olarak tahıl ihraç etme fırsatı verdiğini, ancak aynı zamanda Moskova’nın anlaşma kapsamındaki koşullarının hiçbirinin yerine getirilmediğini hatırlattı. Putin, anlaşmanın BM’nin de katılımıyla Afrika da dâhil olmak üzere en yoksul ülkelere yardım amacıyla yapıldığını ancak 32.8 milyon tonluk kargonun %70’inin yüksek gelirli ülkelere, 1 milyon tondan azının ya da yaklaşık %3’ünün ise en yoksul ülkelere gittiğini belirtti. Daha sonra Afrika Birliği Başkanı Azali Assoumani, Rusya ile birlikte çalışmaya hazır olduklarını ifade etti ve Rusya'nın anlaşmayla ilgili ortaya çıkan ihtilaf konularının çözümüne katkısına dikkat çekti. Hem Rus hem de Ukrayna tahılının kıtaya daha kolay ulaştırılmasını istedi. Assoumani, Ukrayna’daki krize bulunacak bir çözümün gıda kaynaklarına bağımlı olan insanların hayatlarını kurtaracağını kaydetti. Rusya Dışişleri Bakanlığı'nda özel görevlerden sorumlu Büyükelçi ve Rusya-Afrika Ortaklık Forumu Sekretaryası Başkanı Oleg Ozerov ise Afrika ülkelerine tahıl sevkiyatında lojistik konusunu karmaşık ama çözülebilir olarak nitelendirdi. |
2.08.2023 Putin, Erdoğan ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Türkiye ve Rusya Cumhurbaşkanları Recep Tayyip Erdoğan ve Vladimir Putin telefonda Ukrayna’daki çözüm sürecini ele aldı. Tahıl anlaşmasının olası yeniden başlaması da görüşmenin konularından biriydi. Türk lider, orman yangınlarının söndürülmesindeki yardımlarından dolayı Moskova'ya teşekkür etti. Putin Ankara’yı ziyaret etmeyi kabul etti. Kremlin’den görüşme hakkında yazılı bir açıklama yapıldı. Açıklamada, “Özellikle Vladimir Putin, Ukrayna’nın Karadeniz limanlarından tahıl ihracatına ilişkin paket anlaşmaların feshedilmesi ve Rus gıda ve gübre tedarikinin önündeki engellerin kaldırılmasıyla ilgili olarak Rusya’nın ilkesel tutumunu özetledi. “Tahıl anlaşmasının” Rusya kısmının uygulanmasında tam bir ilerleme kaydedilmediği koşullarda, daha fazla uzatılmasının anlamsız olduğu kaydedildi. Batı, Rusya’ya karşı tüm yükümlülüklerini yerine getirir getirmez İstanbul anlaşmalarına geri dönmeye hazır olunduğu bir kez daha teyit edildi. Gıdaya en çok ihtiyaç duyan ülkelerin ihtiyaçları göz önünde bulundurularak, Rus tahılının tedariki için, bedelsiz de dâhil olmak üzere, güvenilir seçenekler üzerinde çalışıldığı vurgulandı. Bu konu geçtiğimiz günlerde St. Petersburg’da düzenlenen ikinci Rusya-Afrika zirvesinde de önemli ölçüde ele alındı. Türkiye ve diğer ilgili devletlerle bu alanda işbirliği yapılması yönünde görüşler dile getirildi. Rus-Türk ortaklığının gündemini görüşen liderler, ticari ve ekonomik ilişkilerin daha da geliştirilmesi, enerji sektöründe ortak stratejik projelerin hayata geçirilmesi ve turizm sektöründe işbirliği konularına odaklandı. Her iki taraf da 2022 yılı sonu itibariyle neredeyse iki katına çıkan ticaret hacmindeki istikrarlı büyümeden duydukları memnuniyeti dile getirdi. Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye Cumhuriyeti topraklarında meydana gelen orman yangınlarının söndürülmesindeki yardımlarından dolayı Rusya yönetimine ve halkına şükranlarını ifade etti. İki liderin olası bir görüşmesine yönelik hazırlıklar da dâhil olmak üzere çeşitli düzeylerde temasların sürdürülmesi konusunda mutabık kalındı.” |
4.08.2023 Erdoğan, Putin’in Ağustos ayında Türkiye’yi ziyaret etmesini umduğunu söyledi. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Cuma günü yaptığı açıklamada Rus mevkidaşı Vladimir Putin’in Ağustos ayında Türkiye’yi ziyaret etmesini beklediğini söyledi. Erdoğan, “Ziyaretin tarihi henüz belirlenmedi ama dışişleri bakanımız, istihbarat başkanımız, herkes görüşmelerini yapıyor. İnşallah Ağustos ayı içerisinde bu ziyaretin gerçekleşeceğini düşünüyorum” dedi. Rusya Devlet Başkanlığı Sözcüsü Dmitry Peskov daha önce yaptığı açıklamada, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Türkiye lideri Recep Erdoğan’ın yakın gelecekte bir araya gelme niyetlerini teyit ettiklerini, görüşmenin yeri ve zamanlamasının diplomatik kanallar aracılığıyla kararlaştırılacağını söyledi. |
4.08.2023 Erdoğan, Rus tahılını Türkiye’de işleyerek yoksul ülkelere gönderme planlarını hatırlattı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Cuma günü yaptığı açıklamada, Türkiye’nin Rusya Federasyonu’ndan gelen tahılı Türkiye’de işleyerek en yoksul ülkelere tedarik etme fikrini hayata geçirmek için çaba sarf ettiğini söyledi. Daha önce Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, tahıl anlaşmasının feshedilmesi halinde Moskova’nın en yoksul ülkelere benzer ya da daha büyük miktarda tahılı masrafları kendisine ait olmak üzere bedelsiz olarak tedarik edeceğini söylemişti. Erdoğan, gazetecilere yaptığı açıklamada “Bu sorun söz konusu olduğunda Rusya ile aynı taraftayız. Rusya’dan Karadeniz koridoru üzerinden aldığımız tahılı ülkemizde işleyerek un haline getirip en fakir Afrika ülkelerine vereceğiz. Şu anda Tarım, Hayvancılık ve Gıda Bakanlığımız adımlarını atmaya devam ediyor, biz de onlara destek olmaya devam edeceğiz” dedi. |
5.08.2023 Türk medyası Putin ve Erdoğan arasındaki olası görüşme konularını öğrendi. CNN Türk: Putin ziyareti sırasında Erdoğan ile doğalgaz merkezi projesini ve Ukrayna’yı görüşebilir. CNN Türk’ün haberine göre, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in olası bir ziyareti sırasında Rusya ve Türkiye liderleri, iki ülke arasındaki enerji işbirliğini, özellikle de gaz merkezi projesinin hayata geçirilmesini görüşebilir. Rusya Devlet Başkanlığı Sözcüsü Dmitry Peskov, Rusya Devlet Başkanı Putin ve Türk mevkidaşı Recep Tayyip Erdoğan'ın yakında bir araya gelme niyetlerini teyit ettiklerini, görüşmenin yeri ve zamanlamasının diplomatik kanallar aracılığıyla kararlaştırılacağını söyledi. CNN Türk’ün haberine göre “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Ağustos ayında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile bir araya gelmesi planlanıyor. Görüşmede tahıl koridoru anlaşmasının yenilenmesi ele alınacak. Türkiye'nin doğalgaz merkezi olması ve diğer enerji projeleri de ele alınacak.” Türk gazetecilere göre devlet başkanları Ukrayna’daki durumun çözümüne ilişkin görüş alışverişinde bulunabilirler. |
5.08.2023 Dışişleri Bakanlığı ABD’ye Rusya’nın tahıl anlaşmasının yeniden başlaması karşılığında ne beklediğini hatırlattı. Zaharova: Rusya Karadeniz Girişimi anlaşmasının ikinci bölümünün uygulanmasını istiyor. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, ABD’nin Moskova’nın tahıl anlaşması konusundaki tutumunu netleştirmesi yönündeki taleplerine cevaben Telegram kanalında yaptığı açıklamada, Rusya’nın Karadeniz Girişimi paket anlaşmasının kâğıt üzerinde sabitlenmiş ve BM Genel Sekreteri tarafından onaylanmış ikinci kısmını yerine getirmek istediğini söyledi. Daha önce Dışişleri Bakanlığı’nın yaptırımlar bölümü başkanı James O’Brien, Washington’un Moskova’dan Karadeniz tahıl girişiminin yeniden başlatılması karşılığında ne istediğine açıklık getirmesini istediğini söylemişti. Zaharova, Telegram hesabından konuyla ilgili olarak şu açıklamada bulundu: “Dışişleri Bakanlığı’ndakiler için bir kez daha tekrarlıyoruz: Karadeniz Girişimi paket anlaşmasının ikinci bölümünün uygulanmasını istiyoruz. Kâğıt üzerinde sabit olan her şey BM Genel Sekreteri tarafından onaylanmıştır. Eğer Rusya Dışişleri Bakanlığı'nın internet sitesindeki bilgiler yeterli değilse, ABD Büyükelçiliği'nden bir temsilci ek açıklamalar için Dışişleri Bakanlığı ile temasa geçebilir.” |
5.08.2023 Türkiye ve Ukrayna tahıl anlaşmasının yeniden imzalanması olasılıklarını görüşüyor. Türk ve Ukraynalı Dışişleri Bakanları tahıl anlaşmasının yeniden imzalanması olasılığını görüştü. Türk Dışişleri Bakanlığı, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın Ukraynalı mevkidaşı Dmytro Kuleba ile Karadeniz İnisiyatifi’nin yeniden canlandırılması olasılıklarını görüştüğünü açıkladı. RİA Novosti, Türk Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasından bir bölüm aktardı: “... Görüşmede Karadeniz İnisiyatifi’nin yeniden tesis edilmesi için atılabilecek adımlar ele alındı.” Moskova, Kiev, Ankara ve BM temsilcileri tarafından 22 Temmuz 2022 tarihinde imzalanan tahıl anlaşması 18 Temmuz’da işlevini yitirdi. Anlaşma Ukrayna’nın tahıl, gıda ve gübre ihracatının Karadeniz üzerinden yapılmasını ve Rus gıda ve gübrelerinin dünya pazarlarına ihracatı üzerindeki kısıtlamaların kaldırılmasını öngörüyordu. Özellikle Rosselkhozbank’ın SWIFT’e yeniden bağlanması, tarım makineleri ve yedek parça sevkiyatının yeniden başlaması ve Togliatti-Odessa amonyak boru hattının yeniden faaliyete geçmesi söz konusuydu. Ancak Moskova defalarca anlaşmanın Rusya açısından işe yaramadığını belirtti. Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya için hiçbir şey yapılmadığı için anlaşmayı tek kapılı bir oyun olarak nitelendirdi. Ancak Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov’un da belirttiği üzere Moskova, anlaşmanın Rusya’ya ait kısmı yerine getirilir getirilmez derhal uygulamaya dönmeye hazır. Girişimin tahıl anlaşmasının feshedilmesiyle birlikte Moskova seyrüsefer güvenliğine ilişkin garantileri geri çekti, deniz insani koridorunu kısıtladı ve kuzeybatı Karadeniz’de “geçici tehlikeli bölge” rejimini yeniden uygulamaya koydu. |
Bu sayfa Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü tarafından en son 09.08.2023 21:24:48 tarihinde güncellenmiştir.